Uyku her ne kadar birçok kişi tarafınca dinlenmenin tek yolu üzere gözüküyorsa da aslında bedenin kendini yenileme imkanı bulabildiği seçkin anlardan biridir. Düşünün ki yıllar uzunluğu uyku durumunda bile durmadan çalışan tüm organların düşük tempoda kalabildiği ve dinlenebildiği tek an uyku halidir. O denli ki uzun süren uykusuzluk bağışıklık sistemi başta olmak üzere önemli ziyanlara yol açabilir. Avrasya Hospital Nöroloji Uzmanı Dr. Türkan Uslu bahis ile ilgili değerli açıklamalarda bulunuyor.
Uykusuzluk nedir?
Uykusuzluk denildiğinde; ya uykuya dalma da kuvvetlik ya da uykuyu sürdürmede sorun yaşama akla gelir. ötürüsıyla uykusuzluk (insomnia) toplumda her yaşta, üç şahıstan birinde görülen kıymetli bir sıhhat sorunudur. Her şeydilk evvel sağlıklı bir uyku için, çevresel ve ruhsal kuralların uygunluğu epey değerlidir. İnsanların birden fazla; vakit zaman yorgunluk, gerilim üzere niçinlerle bir yahut iki gece uykusuzluk çekebilir.
Uyku bozuklukları
Uyku bozuklukları uykuya dalma yahut sürdürme kuvvetliğüne niye olurak, birçok hayat kalitesinin azalmasına ve kişinin sıhhatinin bozulmasına yol açar. Uyku bozuklukları genel manasıyla, trafik kazaları ve mesleksel kazalara niye olabildiği için bir halk sıhhati sorunu haline gelebiliyor. Ayrıyeten uyku, hem bedensel birebir vakitte zihinsel dinlenme için kaidedir. Hafıza, uyku esnasında derlenip toparlanır. Bu yüzden uyku bozukluğu yaşayanlar, değişik derecelerde bellek problemleri da yaşayabilirler. Birtakım uyku bozukluklarının, gündüz çok uyku eğilimine de niye olarak, hayatı tehdit edebilecek boyuta bile ulaştığını görüyoruz.
Ahenk bozukluğuna bağlı uykusuzluk
Ahenk bozukluğuna bağlı uykusuzluk; genelde birkaç gece süren, uykuya dalmada yahut uykuyu devam ettirmede sorun yaşamadır. Bu uykusuzluk tablosu üç aydan daha kısa sürer. Ekseriyetle heyecan yahut gerilim altında oluşur. Erişkinler değerli bir iş toplantısı öncesinde yahut bir aile bireyi yahut yakın arkadaşı ile bir tartışma daha sonrasında çoğunlukla berbat uyurlar.
Gündelik hayatta bu şikâyetlere sıkça şahit olmuşuzdur. Beşerler konutlarından uzakta olduklarında uyku sorununa sahip olma eğilimindedirler. Vakit dilimi ötesindeki seyahatler (jet lag) da ahenk bozukluğuna bağlı uykusuzluğa niye olabilir. Yatma vaktine yakın bir vakitte yapılan antrenmanlar (iki saat arasında) de bu tip bir uykusuzluğa yol açabilir.
Çocuklar; bilhassa sonbaharda, okulların açılmadan hemilk evvel, uykularında epey sık dönerler ve hareket ederler. Stresli durum bitmiş olduğinde, ya da yaşanılan meseleler düzeldiğinde uyku olağana döner. Şayet uykusuzluk bir aydan daha uzun sürüyorsa bu durumda kronik bir uykusuzluk sorunundan kelam edilebilir.
Ruhsal Uykusuzluk Durumları
Şayet sağlıklı uyumanıza mani olacak bir tansiyon ve telaş ortamı var ise ve siz de bu niçinle bir kaç gündür makus uyuyorsanız, o geceki uykunuzun da olağan olmayacağını düşünerek telaşa kapılabilir, uyumak için daha fazla uğraş harcayabilirsiniz.
Bu ise çoklukla işlerin daha berbat gitmesine yol açar. Birkaç gece daha sonra, yatağa gitmedilk evvel yaptığınız bir kadro şeyler size uyku meselelerinizi hatırlatır. Pijamalarınızı giymek, ışıkları kapatmak ve battaniyenin altına girmek ansızın sizin daha uyanık hale geçmenize niye olabilir.
Bu ortada değişik durumlar da ortaya çıkar. Örneğin yatağında olağan uykuya dalmada sorun yaşayan bir kişi, yatak ortamından uzaklaştıktan daha sonra koltukta ya da kanepede kitap okurken ya da televizyon izlerken uykuya dalabilir. Öğrenilmiş ruhsal uyku meseleleri genelde hayli meşakkat oluşturmaz ve vakit içinde olağan fizyolojik yatak uykusuna dönülebilir.
Uykuda teneffüs bozuklukları
Bu hususta en epey gördüğümüz tablo, uykuda teneffüs durması hastalığıdır (uyku-apne sendromu). Bu hastalığın en sık belirtisi de horlamadır. Horlama, daha epey kilolu bireylerde görülür. Alkol alımı ve çok yorgunluk da horlamaya sebep olabilir. Uyku esnasında teneffüs durması, on saniyeden bir dakikaya kadar müddette olabilir. Uyku apnesi olan bireylerde beyin oksijenasyonu da olağan olmayacağı için hafıza, öğrenme ve algılama işlevlerinde sorunlar ortaya çıkabilir. Uykuda teneffüs durmalarının en değerli özelliklerinden biri de, gün ortasında daima uykululuk hali yaşanması ve kimi vakit önemli tehlikelere niye olabilecek ani uyuklamaların oluşabilmesidir. bu biçimde şahıslar kimi vakit kırmızı ışıkta araç dururken bile direksiyon başında uyuyabilirler. Hatta kazalara niçiniyet verebilirler. Uyku apnesi olanlara uyku testi (polisomnografi) yapılarak, tablonun kıymetlendirilmesi gerekir. Çok durumlarda, uyku mühletince teneffüs yolunu açık tutarak, apneyi önleyen çeşitli aygıtlardan yararlanılabilir.
Uykuda hareket bozuklukları
Bu başlık altında en epey dikkati çeken huzursuz bacak sendromudur. Kişi tam uykuya dalarken ya da çabucak hemen uykunun başında yahut uykunun rastgele bir kısmında ani kol ve bacak atmaları ile uykudan uyanır. bir süre uyumak için çabaladıktan daha sonra, uyku etabına geçmeyi başarır. Lakin daha sonrasında şiddetli kol, bacak hareketleri ile bir daha uyanır. Gece uzunluğu bu döngü yinelanır. Kişi bir türlü huzurlu ve deliksiz uyuyamaz. Sabah da tam dinlenmemiş olarak kalkar.
Genelde daha epey bacak hareketleri halinde olur. Kişi şiddetli bacak hareketi ile uyanır. Hatta bu esnada faydalanmalar bile olabilir. her neyse ki günümüz tıp teknolojisinde huzursuz bacak sendromunu ilaçlarla tedavi etmek mümkün olabilmektedir. Kan, demir düzeyindeki düşüşler huzursuz bacak sendromuna niye olabilir. Bu yüzden, bu tip rahatsızlıklarda kesinlikle serum demir düzeyi araştırılmalıdır.
Uykuda diş gıcırdatma
Diş Gıcırdatma (Bruksizm) yaşanılan gerilimlere karşı bir türlü gevşeyemeyen ve bilinçaltındaki olumsuz gücün tam boşaltılamadığı durumlarda görülür. Kişi uykunun non-REM periyotlarında yani bedensel dinlenmenin olması gereken kısımlarında daima diş gıcırdatır. Lakin düş görüyorsa, diş gıcırdatması kesilir. Duştan daha sonra devam eder. kimi vakit öylesine şiddetli olur ki, bireylerin bir iki senede bir, tüm dişlerini bir daha yaptırmaları gerekebilir. bu biçimde ağır durumlarda gevşetici, rahatlatıcı ilaçlar ya da ağız içi diş gözetici aletler uygulanabilir.
Kaliteli bir uyku için…
Ruhsal açıdan düzgün olma hali ve fizyolojik açıdan sağlıklı olmak, uyku sistemi için kuşkusuz ki en değerli faktörlerdir. Gündelik hayatını sürdürmek için gerekli güç, uyku sırasında toplanır. Yatak odasının ses ve ışık yalıtımı güzel olmalı, içerde rastgele bir elektronik eşya bulundurulmamalıdır. Oda içerisinde bir buket gülün vazo içerisinde bulundurulması hem uykuya geçişi kolaylaştırır tıpkı vakitte hafızanın daha verimli olmasını sağlar.
Yatak odasında yasemin, gardenya ve lavanta bitkileri bulundurmak sağlıklı bir uyku için olumlu tesir yapabilir. Papatya, sarı kantaron, kediotu, şerbetçiotu üzere bitkilerden elde edilençaylar, rahat bir uyku sağlayabilir. Yalnız bu bitki çaylarını, uyku ilaçları ile bir arada kullanmaktan kaçınılmalıdır. Uyku öncesinde çay, kahve içmek yani kafein almak uykuya geçişi zorlaştırmaktadır, bu içeceklerin tüketiminin de geç saatlerde olmaması gerekir. Alınan tüm önlemlere karşın, uyku sorunu haftalar yahut aylarca devam ederse profesyonel yardım almak gerekir. Unutulmamalıdır ki, günümüz tıp teknolojisinde tahlilsiz sorun yoktur.
Uykusuzluk nedir?
Uykusuzluk denildiğinde; ya uykuya dalma da kuvvetlik ya da uykuyu sürdürmede sorun yaşama akla gelir. ötürüsıyla uykusuzluk (insomnia) toplumda her yaşta, üç şahıstan birinde görülen kıymetli bir sıhhat sorunudur. Her şeydilk evvel sağlıklı bir uyku için, çevresel ve ruhsal kuralların uygunluğu epey değerlidir. İnsanların birden fazla; vakit zaman yorgunluk, gerilim üzere niçinlerle bir yahut iki gece uykusuzluk çekebilir.
Uyku bozuklukları
Uyku bozuklukları uykuya dalma yahut sürdürme kuvvetliğüne niye olurak, birçok hayat kalitesinin azalmasına ve kişinin sıhhatinin bozulmasına yol açar. Uyku bozuklukları genel manasıyla, trafik kazaları ve mesleksel kazalara niye olabildiği için bir halk sıhhati sorunu haline gelebiliyor. Ayrıyeten uyku, hem bedensel birebir vakitte zihinsel dinlenme için kaidedir. Hafıza, uyku esnasında derlenip toparlanır. Bu yüzden uyku bozukluğu yaşayanlar, değişik derecelerde bellek problemleri da yaşayabilirler. Birtakım uyku bozukluklarının, gündüz çok uyku eğilimine de niye olarak, hayatı tehdit edebilecek boyuta bile ulaştığını görüyoruz.
Ahenk bozukluğuna bağlı uykusuzluk
Ahenk bozukluğuna bağlı uykusuzluk; genelde birkaç gece süren, uykuya dalmada yahut uykuyu devam ettirmede sorun yaşamadır. Bu uykusuzluk tablosu üç aydan daha kısa sürer. Ekseriyetle heyecan yahut gerilim altında oluşur. Erişkinler değerli bir iş toplantısı öncesinde yahut bir aile bireyi yahut yakın arkadaşı ile bir tartışma daha sonrasında çoğunlukla berbat uyurlar.
Gündelik hayatta bu şikâyetlere sıkça şahit olmuşuzdur. Beşerler konutlarından uzakta olduklarında uyku sorununa sahip olma eğilimindedirler. Vakit dilimi ötesindeki seyahatler (jet lag) da ahenk bozukluğuna bağlı uykusuzluğa niye olabilir. Yatma vaktine yakın bir vakitte yapılan antrenmanlar (iki saat arasında) de bu tip bir uykusuzluğa yol açabilir.
Çocuklar; bilhassa sonbaharda, okulların açılmadan hemilk evvel, uykularında epey sık dönerler ve hareket ederler. Stresli durum bitmiş olduğinde, ya da yaşanılan meseleler düzeldiğinde uyku olağana döner. Şayet uykusuzluk bir aydan daha uzun sürüyorsa bu durumda kronik bir uykusuzluk sorunundan kelam edilebilir.
Ruhsal Uykusuzluk Durumları
Şayet sağlıklı uyumanıza mani olacak bir tansiyon ve telaş ortamı var ise ve siz de bu niçinle bir kaç gündür makus uyuyorsanız, o geceki uykunuzun da olağan olmayacağını düşünerek telaşa kapılabilir, uyumak için daha fazla uğraş harcayabilirsiniz.
Bu ise çoklukla işlerin daha berbat gitmesine yol açar. Birkaç gece daha sonra, yatağa gitmedilk evvel yaptığınız bir kadro şeyler size uyku meselelerinizi hatırlatır. Pijamalarınızı giymek, ışıkları kapatmak ve battaniyenin altına girmek ansızın sizin daha uyanık hale geçmenize niye olabilir.
Bu ortada değişik durumlar da ortaya çıkar. Örneğin yatağında olağan uykuya dalmada sorun yaşayan bir kişi, yatak ortamından uzaklaştıktan daha sonra koltukta ya da kanepede kitap okurken ya da televizyon izlerken uykuya dalabilir. Öğrenilmiş ruhsal uyku meseleleri genelde hayli meşakkat oluşturmaz ve vakit içinde olağan fizyolojik yatak uykusuna dönülebilir.
Uykuda teneffüs bozuklukları
Bu hususta en epey gördüğümüz tablo, uykuda teneffüs durması hastalığıdır (uyku-apne sendromu). Bu hastalığın en sık belirtisi de horlamadır. Horlama, daha epey kilolu bireylerde görülür. Alkol alımı ve çok yorgunluk da horlamaya sebep olabilir. Uyku esnasında teneffüs durması, on saniyeden bir dakikaya kadar müddette olabilir. Uyku apnesi olan bireylerde beyin oksijenasyonu da olağan olmayacağı için hafıza, öğrenme ve algılama işlevlerinde sorunlar ortaya çıkabilir. Uykuda teneffüs durmalarının en değerli özelliklerinden biri de, gün ortasında daima uykululuk hali yaşanması ve kimi vakit önemli tehlikelere niye olabilecek ani uyuklamaların oluşabilmesidir. bu biçimde şahıslar kimi vakit kırmızı ışıkta araç dururken bile direksiyon başında uyuyabilirler. Hatta kazalara niçiniyet verebilirler. Uyku apnesi olanlara uyku testi (polisomnografi) yapılarak, tablonun kıymetlendirilmesi gerekir. Çok durumlarda, uyku mühletince teneffüs yolunu açık tutarak, apneyi önleyen çeşitli aygıtlardan yararlanılabilir.
Uykuda hareket bozuklukları
Bu başlık altında en epey dikkati çeken huzursuz bacak sendromudur. Kişi tam uykuya dalarken ya da çabucak hemen uykunun başında yahut uykunun rastgele bir kısmında ani kol ve bacak atmaları ile uykudan uyanır. bir süre uyumak için çabaladıktan daha sonra, uyku etabına geçmeyi başarır. Lakin daha sonrasında şiddetli kol, bacak hareketleri ile bir daha uyanır. Gece uzunluğu bu döngü yinelanır. Kişi bir türlü huzurlu ve deliksiz uyuyamaz. Sabah da tam dinlenmemiş olarak kalkar.
Genelde daha epey bacak hareketleri halinde olur. Kişi şiddetli bacak hareketi ile uyanır. Hatta bu esnada faydalanmalar bile olabilir. her neyse ki günümüz tıp teknolojisinde huzursuz bacak sendromunu ilaçlarla tedavi etmek mümkün olabilmektedir. Kan, demir düzeyindeki düşüşler huzursuz bacak sendromuna niye olabilir. Bu yüzden, bu tip rahatsızlıklarda kesinlikle serum demir düzeyi araştırılmalıdır.
Uykuda diş gıcırdatma
Diş Gıcırdatma (Bruksizm) yaşanılan gerilimlere karşı bir türlü gevşeyemeyen ve bilinçaltındaki olumsuz gücün tam boşaltılamadığı durumlarda görülür. Kişi uykunun non-REM periyotlarında yani bedensel dinlenmenin olması gereken kısımlarında daima diş gıcırdatır. Lakin düş görüyorsa, diş gıcırdatması kesilir. Duştan daha sonra devam eder. kimi vakit öylesine şiddetli olur ki, bireylerin bir iki senede bir, tüm dişlerini bir daha yaptırmaları gerekebilir. bu biçimde ağır durumlarda gevşetici, rahatlatıcı ilaçlar ya da ağız içi diş gözetici aletler uygulanabilir.
Kaliteli bir uyku için…
Ruhsal açıdan düzgün olma hali ve fizyolojik açıdan sağlıklı olmak, uyku sistemi için kuşkusuz ki en değerli faktörlerdir. Gündelik hayatını sürdürmek için gerekli güç, uyku sırasında toplanır. Yatak odasının ses ve ışık yalıtımı güzel olmalı, içerde rastgele bir elektronik eşya bulundurulmamalıdır. Oda içerisinde bir buket gülün vazo içerisinde bulundurulması hem uykuya geçişi kolaylaştırır tıpkı vakitte hafızanın daha verimli olmasını sağlar.
Yatak odasında yasemin, gardenya ve lavanta bitkileri bulundurmak sağlıklı bir uyku için olumlu tesir yapabilir. Papatya, sarı kantaron, kediotu, şerbetçiotu üzere bitkilerden elde edilençaylar, rahat bir uyku sağlayabilir. Yalnız bu bitki çaylarını, uyku ilaçları ile bir arada kullanmaktan kaçınılmalıdır. Uyku öncesinde çay, kahve içmek yani kafein almak uykuya geçişi zorlaştırmaktadır, bu içeceklerin tüketiminin de geç saatlerde olmaması gerekir. Alınan tüm önlemlere karşın, uyku sorunu haftalar yahut aylarca devam ederse profesyonel yardım almak gerekir. Unutulmamalıdır ki, günümüz tıp teknolojisinde tahlilsiz sorun yoktur.