ahmetbeyler
New member
Günümüzde internet sitelerinin en temel yapı taşlarından birisi olan ‘çerezler’, bununla birlikte kullanıcılar için büyük tehdit de teşkil edebiliyor. Ziyaret ettiğiniz internet sitelerinin oluşturduğu ve ve temelde tecrübesi uygunlaştırmayı amaçlayan çerezler, sitelerdeki göz atma ayrıntılarınızı kayıt altına alıyor.
Yeni düzenlemelerle birlikte internet sitelerinin çerezler hakkında kullanıcıları bilgilendirmesi mecburî kılınırken bu bahiste ülkemizde şimdiki bilgi eksikliği de bulunuyordu. İşte bugün şahsi Dataları Müdafaa Kurumu (KVKK), ‘çerezler’ hakkındaki rehberini güncelleyerek hem internet sitesi sahipleri birebir vakitte kullanıcılar için bir yol gösterici sundu.
Rehber neyi kapsıyor?
KVKK’nın internet sayfası işleten tüm bilgi sorumluları için pratik tavsiyeler niteliğinde yol gösterici olması maksadıyla hazırlanan rehber, çerezler yoluyla şahsi bilgilerin işlenmesini kapsıyor. Rehberi evvela çerezlerin ne olduğunu ve çeşitlerini tanımlamakla başlıyor:
Çerez nedir?
Çerez, internet sitesi operatörleri tarafınca kullanıcı aygıtına yerleştirilen bir çeşit metin evrakı olup HTTP(S)3 (Hiper Metin Transferi Protokolü) talebinin bir kesimi olarak aktarılır.
Diğer bir tanıma bakılırsa ise çerezler, bir internet sayfası ziyaret edildiğinde kullanıcılara ait birtakım ayrıntıların kullanıcıların terminal aygıtlarında depolanmasına müsaade veren düşük boyutlu güçlü metin biçimli text formatlarıdır.
Çerez çeşitleri:
Sürelerine bakılırsa çerezler:
Oturum Çerezleri
Geçici çerez olarak da isimlendirilen oturum çerezi, oturumun sürekliliğinin sağlanması maksadıyla kullanılır. Kullanıcı internet tarayıcısını kapattığında oturum çerezleri de silinmektedir.
Kalıcı Çerezler
İnternet tarayıcısı kapatıldığı vakit silinmeyen kalıcı bir çerez, muhakkak bir tarihte yahut muhakkak bir süre daha sonra resen silinmektedir. Bu çerez aracılığıyla kullanıcı bir internet sitesini her ziyaret ettiğinde kullanıcının işlenen dataları sunucuya iletilmektedir. Bu niçinle, kalıcı çerezler kimi vakit izleme çerezleri olarak da isimlendirilirler. Örneğin reklam verenler bir kullanıcının internet tarama alışkanlıklarıyla (web browsing habits) ilgili ayrıntılarını uzun bir süre boyunca kaydederek kullanabilirler. Ayrıyeten, kullanıcıların internet sitelerindeki hesaplarına giriş yaparken her seferinde giriş ayrıntılarını yeniden girmemelerini sağlamak üzere de kullanılabilirler.
Kullanım emellerine göre çerezler:
Kesinlikle Gerekli Çerezler (Zorunlu Çerezler)
Bu çerezler internet sitesinin çalışması hedefiyle gerekli olan çerezlerdir. Kelam konusu çerezler kullanıcının talep etmiş olduğu bir bilgi toplumu hizmetinin (log-in olma, form doldurma, kapalılık tercihlerinin hatırlanması gibi) yerine getirilebilmesi için mecburî olarak kullanılmaktadırlar. Aşağıda ele alınan Kriter A ve B kapsamındaki emellerle kullanılan çerezler katiyetle gerekli çerezlere örnek olarak sunulabilir. Genel olarak açık istek haricindeki sürece kaidelerine gidilen çerezler cinsleri olarak değerlendirilebilirler. Mecburî çerezlerin engellenmesi halinde, internet sitesinin birtakım kısımları çalışmayacak olup bu çerezler pazarlama hedefiyle kullanılmamalıdırlar.
İşlevsel Çerezler:
Web sitesi yahut uygulamalarda (masaüstü, taşınabilir yahut IOT aygıtlardaki uygulamalar da dâhil olmak üzere) kullanılan özelleştirme ve tercihlerin hatırlanması gayeleri ile kullanılan çerezlerdir. Bu çerezler mecburî çerezler haricinde kalan fonksiyonellikleri sağlama hedefiyle kullanılmaktadır. İlgili kişinin bir bilgi toplum hizmetini açıkça talep ettiğinin aşikâr olmadığı durumlarda açık isteğe dayanılması gerekecektir.
Performans- Analitik Çerezler:
İnternet sitelerinde kullanıcıların davranışlarını tahlil etmek hedefiyle istatistiki ölçümüne imkân veren çerezlerdir. Bu 11 çerezler, sitenin uygunlaştırılması için çoğunlukla kullanılmakta olup bu duruma reklamların ilgili şahıslar üstündeki etkisinin ölçümü de dâhildir. İnternet sitesi sahipleri tarafınca, tekil ziyaretçilerin sayısını kestirim etmek, bir internet sayfasına götüren en kıymetli arama motoru anahtar sözlerini tespit etmek yahut internet sitesinde gezinme durumunu izlemek için kullanılmaktadırlar.
Reklam/Pazarlama Çerezleri:
Reklam ve pazarlama hedefli çerezler ile internet ortamında kullanıcıların çevrim içi hareketleri takip edilerek şahsi ilgi alanlarının saptanıp bu ilgi alanlarına yönelik internet ortamında kullanıcılara reklam gösterilmesi hedeflenmektedirler.
İnternet ortamında biroldukça reklam tipi olmasına rağmen en çok tercih edilen reklam çeşidinin çevrim içi davranışsal reklamcılık olmasının temel sebebi bireylerin eğilimlerine, tercihlerine göre reklam yapılabilmesi ve reklam veren açısından vakit ve maddi kaynakların daha verimli kullanılabilmesidir.
Çevrim içi davranışsal reklamcılık uygulamaları; bireylerin internetteki faaliyetlerinin izlenmesi, bu faaliyetlerin tahlil edilerek profillenmesi, profilleme yapılan kişinin uygun reklamlarla eşleştirilerek kelam konusu reklamların ilgili şahsa gösterilmesi evrelerinden oluşmaktadır.
Taraflarına nazaran Çerezler
Çerezin birinci taraf ya da üçüncü taraf olması durumu, internet sayfasının ya da tesir alanının yerleştirdiği çereze nazaran değişiklik arz etmektedir.
Birinci taraf çerezler, direkt kullanıcının ziyaret ettiği internet sayfası yani tarayıcının adres çubuğunda gösterilen URL (ornek.com.tr) tarafınca yerleştirilmektedir.
Üçüncü taraf çerezlerse kullanıcının ziyaret ettiği internet sitesinden (ya da tesir alanından) farklı bir üçüncü kişi tarafınca yerleştirilmektedir.
KVKK’nın çerezler hakkındaki rehberinin tamamına bu kontağa tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Yeni düzenlemelerle birlikte internet sitelerinin çerezler hakkında kullanıcıları bilgilendirmesi mecburî kılınırken bu bahiste ülkemizde şimdiki bilgi eksikliği de bulunuyordu. İşte bugün şahsi Dataları Müdafaa Kurumu (KVKK), ‘çerezler’ hakkındaki rehberini güncelleyerek hem internet sitesi sahipleri birebir vakitte kullanıcılar için bir yol gösterici sundu.
Rehber neyi kapsıyor?
KVKK’nın internet sayfası işleten tüm bilgi sorumluları için pratik tavsiyeler niteliğinde yol gösterici olması maksadıyla hazırlanan rehber, çerezler yoluyla şahsi bilgilerin işlenmesini kapsıyor. Rehberi evvela çerezlerin ne olduğunu ve çeşitlerini tanımlamakla başlıyor:
Çerez nedir?
Çerez, internet sitesi operatörleri tarafınca kullanıcı aygıtına yerleştirilen bir çeşit metin evrakı olup HTTP(S)3 (Hiper Metin Transferi Protokolü) talebinin bir kesimi olarak aktarılır.
Diğer bir tanıma bakılırsa ise çerezler, bir internet sayfası ziyaret edildiğinde kullanıcılara ait birtakım ayrıntıların kullanıcıların terminal aygıtlarında depolanmasına müsaade veren düşük boyutlu güçlü metin biçimli text formatlarıdır.
Çerez çeşitleri:
Sürelerine bakılırsa çerezler:
Oturum Çerezleri
Geçici çerez olarak da isimlendirilen oturum çerezi, oturumun sürekliliğinin sağlanması maksadıyla kullanılır. Kullanıcı internet tarayıcısını kapattığında oturum çerezleri de silinmektedir.
Kalıcı Çerezler
İnternet tarayıcısı kapatıldığı vakit silinmeyen kalıcı bir çerez, muhakkak bir tarihte yahut muhakkak bir süre daha sonra resen silinmektedir. Bu çerez aracılığıyla kullanıcı bir internet sitesini her ziyaret ettiğinde kullanıcının işlenen dataları sunucuya iletilmektedir. Bu niçinle, kalıcı çerezler kimi vakit izleme çerezleri olarak da isimlendirilirler. Örneğin reklam verenler bir kullanıcının internet tarama alışkanlıklarıyla (web browsing habits) ilgili ayrıntılarını uzun bir süre boyunca kaydederek kullanabilirler. Ayrıyeten, kullanıcıların internet sitelerindeki hesaplarına giriş yaparken her seferinde giriş ayrıntılarını yeniden girmemelerini sağlamak üzere de kullanılabilirler.
Kullanım emellerine göre çerezler:
Kesinlikle Gerekli Çerezler (Zorunlu Çerezler)
Bu çerezler internet sitesinin çalışması hedefiyle gerekli olan çerezlerdir. Kelam konusu çerezler kullanıcının talep etmiş olduğu bir bilgi toplumu hizmetinin (log-in olma, form doldurma, kapalılık tercihlerinin hatırlanması gibi) yerine getirilebilmesi için mecburî olarak kullanılmaktadırlar. Aşağıda ele alınan Kriter A ve B kapsamındaki emellerle kullanılan çerezler katiyetle gerekli çerezlere örnek olarak sunulabilir. Genel olarak açık istek haricindeki sürece kaidelerine gidilen çerezler cinsleri olarak değerlendirilebilirler. Mecburî çerezlerin engellenmesi halinde, internet sitesinin birtakım kısımları çalışmayacak olup bu çerezler pazarlama hedefiyle kullanılmamalıdırlar.
İşlevsel Çerezler:
Web sitesi yahut uygulamalarda (masaüstü, taşınabilir yahut IOT aygıtlardaki uygulamalar da dâhil olmak üzere) kullanılan özelleştirme ve tercihlerin hatırlanması gayeleri ile kullanılan çerezlerdir. Bu çerezler mecburî çerezler haricinde kalan fonksiyonellikleri sağlama hedefiyle kullanılmaktadır. İlgili kişinin bir bilgi toplum hizmetini açıkça talep ettiğinin aşikâr olmadığı durumlarda açık isteğe dayanılması gerekecektir.
Performans- Analitik Çerezler:
İnternet sitelerinde kullanıcıların davranışlarını tahlil etmek hedefiyle istatistiki ölçümüne imkân veren çerezlerdir. Bu 11 çerezler, sitenin uygunlaştırılması için çoğunlukla kullanılmakta olup bu duruma reklamların ilgili şahıslar üstündeki etkisinin ölçümü de dâhildir. İnternet sitesi sahipleri tarafınca, tekil ziyaretçilerin sayısını kestirim etmek, bir internet sayfasına götüren en kıymetli arama motoru anahtar sözlerini tespit etmek yahut internet sitesinde gezinme durumunu izlemek için kullanılmaktadırlar.
Reklam/Pazarlama Çerezleri:
Reklam ve pazarlama hedefli çerezler ile internet ortamında kullanıcıların çevrim içi hareketleri takip edilerek şahsi ilgi alanlarının saptanıp bu ilgi alanlarına yönelik internet ortamında kullanıcılara reklam gösterilmesi hedeflenmektedirler.
İnternet ortamında biroldukça reklam tipi olmasına rağmen en çok tercih edilen reklam çeşidinin çevrim içi davranışsal reklamcılık olmasının temel sebebi bireylerin eğilimlerine, tercihlerine göre reklam yapılabilmesi ve reklam veren açısından vakit ve maddi kaynakların daha verimli kullanılabilmesidir.
Çevrim içi davranışsal reklamcılık uygulamaları; bireylerin internetteki faaliyetlerinin izlenmesi, bu faaliyetlerin tahlil edilerek profillenmesi, profilleme yapılan kişinin uygun reklamlarla eşleştirilerek kelam konusu reklamların ilgili şahsa gösterilmesi evrelerinden oluşmaktadır.
Taraflarına nazaran Çerezler
Çerezin birinci taraf ya da üçüncü taraf olması durumu, internet sayfasının ya da tesir alanının yerleştirdiği çereze nazaran değişiklik arz etmektedir.
Birinci taraf çerezler, direkt kullanıcının ziyaret ettiği internet sayfası yani tarayıcının adres çubuğunda gösterilen URL (ornek.com.tr) tarafınca yerleştirilmektedir.
Üçüncü taraf çerezlerse kullanıcının ziyaret ettiği internet sitesinden (ya da tesir alanından) farklı bir üçüncü kişi tarafınca yerleştirilmektedir.
KVKK’nın çerezler hakkındaki rehberinin tamamına bu kontağa tıklayarak ulaşabilirsiniz.