1941 Eylül’ünde iki gün boyunca, Ukraynalı işbirlikçilerin yardımıyla Alman askerleri, Kiev’in dışındaki Babi Yar vadisinde 33.771 Yahudi’yi öldürdü. Katliam, ölüm kamplarının mekanize katliamının dışında gerçekleşen Nazi soykırımının bir aşaması olan, bazen “mermilerle yapılan soykırım” olarak adlandırılan olayın en erken ve en ölümcül bölümlerinden biriydi. Einsatzgruppen olarak bilinen bu mobil ölüm mangalarının en az 1,5 milyon can aldığı tahmin ediliyor.
Ukrayna doğumlu film yapımcısı Sergei Loznitsa’nın birkaç kısa bilgilendirici başlık kartıyla serpiştirilmiş arşiv görüntülerinden oluşan yeni belgeselinin adı “Babi Yar: Bağlam”. “Bağlam” ile kastedilen, tarihçi Timothy Snyder’ın “Bloodlands” adlı kitabında olduğu gibi, olayın çok geniş bir açıklaması değil, ortasında bir delik bulunan ayrıntılı bir görsel anlatı olarak.
Almanlar 1941’de Sovyetler Birliği’ni işgal ettiğinde tüfeklerin yanı sıra film kameraları da getirdiler. 1943’te Kiev’i geri aldığında Sovyet Ordusu da aynı şeyi yaptı. Bu kameralardan bazıları propaganda araçlarıydı; diğerleri amatörler tarafından kullanıldı. İki taraf, savaşın bitiminden bu yana çoğunlukla görünmeyen bir görüntü havuzu olan kapsamlı bir sinema kaydı bıraktı. Loznitsa, bunları bir araya örerek ve sesli olarak seslendirerek (tankların gümbürtüsü ve kalabalığın mırıltısı, ara sıra bir de anlaşılır konuşma parçasıyla birlikte), yürek burkan ve aydınlatıcı bir kolaj oluşturdu.
Cinayetin kendisi kamera dışında gerçekleşti. Şaşırtıcı olan, katliamdan önce ve sonra olan her şeyin siyah-beyaz ve bazen de renkli olarak belgelenmesidir. Detaylar acımasız ve amansız: Alman askerleri tarafından ateşe verilen çiftlikler ve köyler; Yahudilerin toplatılması, aşağılanması ve dövülmesi; donmuş cesetlerle dolu karlı alanlar; Kiev şehir merkezinde patlayan bombalar; savaştan sonra vahşetten hüküm giyen 12 Alman’ın halka açık olarak asılması.
Tüm bunlardan çıkarılacak askeri ve politik bir anlatı olsa da, Loznitsa’nın yöntemi (“Devlet Cenazesi” gibi daha önceki buluntu filmlerde gösteriliyordu. (Stalin’in ölümünün ardından) insan gerçekliğinin kendi adına konuşmasına izin vermektir. Birkaç önde gelen yetkilinin kimliği belirlendi -Almanlar sürüldükten kısa bir süre sonra Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin lideri olan Nikita S. Kruşçev’i tanıyabilirsiniz- ancak filmin en canlı şekilde gösterdiği şey, anonim, sıradan insanların yoğun bireyselliğidir. Tarih bir yüzler kataloğudur: şehir sakinleri ve köylüler; mağdurlar, failler ve görgü tanıkları; Almanlar, Yahudiler, Ruslar ve Ukraynalılar.
Çoğunlukla bu insanlar konuşmazlar. Sonlara doğru, bir Alman askerinin ve birkaç görgü tanığının ve hayatta kalanların Babi Yar’da olanları anlattığı mahkeme salonundaki ifade sahneleri var. Sözleri, görüntülerin yokluğunda, herhangi bir resmin iletebileceğinin ötesinde üzücü bir yoğunluğa sahiptir. Sovyet Yahudi yazar Vasily Grossman’ın, gösterilemeyenin büyüklüğünü vurgulamak için ekranda alıntılanan 1943 tarihli “Yahudisiz Ukrayna” makalesi de öyle.
“Babi Yar: Bağlam”ın geri kalanının çoğu tam tersi şekilde çalışır, eylemlerde ve jestlerde kelimelerin sağlayamayacağı bir belagat bulur. Ayrıca o yüzlerdeki duygu ve düşünceleri okumaya çalışırken bir belirsizlik unsuru.
Loznitsa’nın zorunlu kıldığı yorumlama işinin politik, ahlaki bir boyutu vardır. Kiev’den sonra Lviv gibi diğer şehirler Almanların eline geçer; sokaklar, zaferlerini Sovyet baskısından kurtuluş olarak kutlayan Ukraynalılarla dolu. Geleneksel kostümlü kızlar Nazi subaylarına çiçek buketleri sunar ve Adolf Hitler ve Ukraynalı milliyetçi Stepan Bandera’nın ihtişamını ilan eden pankartlar çekilir. Yahudiler toplandığında, taciz edildiğinde ve gaddarca davranıldığında, yerel siviller katılmak için hazırdır.
Daha sonra Kızıl Ordu’yu karşılamak için geçit törenleri ve çiçekler düzenlenir. Hitler’in benzerliği kaldırıldı ve yerine Stalin’inki getirildi. Kalabalığın bileşimini merak edebilirsiniz. Alman ordusunu kurtarıcı olarak karşılayan aynı kişiler, Sovyet ordusunun geri dönüşünü de desteklediler mi? Nazi savaşçılarının gelişini alkışlayan Kiev sakinleri de onların infazını alkışladı mı?
Sizi bu sorular üzerinde düşünmeye zorlamak, Loznitsa’nın filminin sizi merkezindeki korkuya yaklaştırmasının yollarından biridir, geriye dönüp bakmanın kolay yargısını ve ayrıca filmin etrafında biriken unutma ve çarpıtma katmanlarını ortadan kaldırır. sonraki yıllarda katliam.
Ve tabii ki Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önce tamamlanan “Babi Yar: Context” kendine has korkunç bir bağlamla sinemalara geliyor. Kiev yakınlarındaki Babi Yar Anıtı, Mart ayı başlarında bir Rus füzesi tarafından hasar gördü. Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin, hedeflerinden birinin şu anki başkanı Volodymyr Zelensky’nin Yahudi olduğu Ukrayna’nın “azınlıktan arındırılması” olduğunu iddia etti. Loznitsa’nın kazdığı geçmiş, bugüne gölge düşürüyor. Bunu bilmek hiçbir şeyi kolaylaştırmaz, ama bilmemek her şeyi daha da kötüleştirebilir.
Babi Yar: Bağlam
Derecelendirilmemiş. Çalışma süresi: 2 saat 1 dakika. Sinemalarda.
-
Ukrayna doğumlu film yapımcısı Sergei Loznitsa’nın birkaç kısa bilgilendirici başlık kartıyla serpiştirilmiş arşiv görüntülerinden oluşan yeni belgeselinin adı “Babi Yar: Bağlam”. “Bağlam” ile kastedilen, tarihçi Timothy Snyder’ın “Bloodlands” adlı kitabında olduğu gibi, olayın çok geniş bir açıklaması değil, ortasında bir delik bulunan ayrıntılı bir görsel anlatı olarak.
Almanlar 1941’de Sovyetler Birliği’ni işgal ettiğinde tüfeklerin yanı sıra film kameraları da getirdiler. 1943’te Kiev’i geri aldığında Sovyet Ordusu da aynı şeyi yaptı. Bu kameralardan bazıları propaganda araçlarıydı; diğerleri amatörler tarafından kullanıldı. İki taraf, savaşın bitiminden bu yana çoğunlukla görünmeyen bir görüntü havuzu olan kapsamlı bir sinema kaydı bıraktı. Loznitsa, bunları bir araya örerek ve sesli olarak seslendirerek (tankların gümbürtüsü ve kalabalığın mırıltısı, ara sıra bir de anlaşılır konuşma parçasıyla birlikte), yürek burkan ve aydınlatıcı bir kolaj oluşturdu.
Cinayetin kendisi kamera dışında gerçekleşti. Şaşırtıcı olan, katliamdan önce ve sonra olan her şeyin siyah-beyaz ve bazen de renkli olarak belgelenmesidir. Detaylar acımasız ve amansız: Alman askerleri tarafından ateşe verilen çiftlikler ve köyler; Yahudilerin toplatılması, aşağılanması ve dövülmesi; donmuş cesetlerle dolu karlı alanlar; Kiev şehir merkezinde patlayan bombalar; savaştan sonra vahşetten hüküm giyen 12 Alman’ın halka açık olarak asılması.
Tüm bunlardan çıkarılacak askeri ve politik bir anlatı olsa da, Loznitsa’nın yöntemi (“Devlet Cenazesi” gibi daha önceki buluntu filmlerde gösteriliyordu. (Stalin’in ölümünün ardından) insan gerçekliğinin kendi adına konuşmasına izin vermektir. Birkaç önde gelen yetkilinin kimliği belirlendi -Almanlar sürüldükten kısa bir süre sonra Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin lideri olan Nikita S. Kruşçev’i tanıyabilirsiniz- ancak filmin en canlı şekilde gösterdiği şey, anonim, sıradan insanların yoğun bireyselliğidir. Tarih bir yüzler kataloğudur: şehir sakinleri ve köylüler; mağdurlar, failler ve görgü tanıkları; Almanlar, Yahudiler, Ruslar ve Ukraynalılar.
Çoğunlukla bu insanlar konuşmazlar. Sonlara doğru, bir Alman askerinin ve birkaç görgü tanığının ve hayatta kalanların Babi Yar’da olanları anlattığı mahkeme salonundaki ifade sahneleri var. Sözleri, görüntülerin yokluğunda, herhangi bir resmin iletebileceğinin ötesinde üzücü bir yoğunluğa sahiptir. Sovyet Yahudi yazar Vasily Grossman’ın, gösterilemeyenin büyüklüğünü vurgulamak için ekranda alıntılanan 1943 tarihli “Yahudisiz Ukrayna” makalesi de öyle.
“Babi Yar: Bağlam”ın geri kalanının çoğu tam tersi şekilde çalışır, eylemlerde ve jestlerde kelimelerin sağlayamayacağı bir belagat bulur. Ayrıca o yüzlerdeki duygu ve düşünceleri okumaya çalışırken bir belirsizlik unsuru.
Loznitsa’nın zorunlu kıldığı yorumlama işinin politik, ahlaki bir boyutu vardır. Kiev’den sonra Lviv gibi diğer şehirler Almanların eline geçer; sokaklar, zaferlerini Sovyet baskısından kurtuluş olarak kutlayan Ukraynalılarla dolu. Geleneksel kostümlü kızlar Nazi subaylarına çiçek buketleri sunar ve Adolf Hitler ve Ukraynalı milliyetçi Stepan Bandera’nın ihtişamını ilan eden pankartlar çekilir. Yahudiler toplandığında, taciz edildiğinde ve gaddarca davranıldığında, yerel siviller katılmak için hazırdır.
Daha sonra Kızıl Ordu’yu karşılamak için geçit törenleri ve çiçekler düzenlenir. Hitler’in benzerliği kaldırıldı ve yerine Stalin’inki getirildi. Kalabalığın bileşimini merak edebilirsiniz. Alman ordusunu kurtarıcı olarak karşılayan aynı kişiler, Sovyet ordusunun geri dönüşünü de desteklediler mi? Nazi savaşçılarının gelişini alkışlayan Kiev sakinleri de onların infazını alkışladı mı?
Sizi bu sorular üzerinde düşünmeye zorlamak, Loznitsa’nın filminin sizi merkezindeki korkuya yaklaştırmasının yollarından biridir, geriye dönüp bakmanın kolay yargısını ve ayrıca filmin etrafında biriken unutma ve çarpıtma katmanlarını ortadan kaldırır. sonraki yıllarda katliam.
Ve tabii ki Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önce tamamlanan “Babi Yar: Context” kendine has korkunç bir bağlamla sinemalara geliyor. Kiev yakınlarındaki Babi Yar Anıtı, Mart ayı başlarında bir Rus füzesi tarafından hasar gördü. Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin, hedeflerinden birinin şu anki başkanı Volodymyr Zelensky’nin Yahudi olduğu Ukrayna’nın “azınlıktan arındırılması” olduğunu iddia etti. Loznitsa’nın kazdığı geçmiş, bugüne gölge düşürüyor. Bunu bilmek hiçbir şeyi kolaylaştırmaz, ama bilmemek her şeyi daha da kötüleştirebilir.
Babi Yar: Bağlam
Derecelendirilmemiş. Çalışma süresi: 2 saat 1 dakika. Sinemalarda.
-